Lektor jako funkcja w zgromadzeniu liturgicznym
Lektor
Z niższych święceń lektorat był stopniem najstarszym i najbardziej rozpowszechnionym. Początkowo istniał w Kościele zwyczaj synagogalny i czytać mógł każdy, kto posiadał tę umiejętność. Spośród czytających wybierano osoby najbardziej godne tej funkcji liturgicznej i udzielano im odpowiednich święceń. Od czasów Tertuliana i św. Cypriana lektorów zaliczano do stanu duchownego. Do funkcji tej wybierano mężczyzn lub młodzieńców. Do ich obowiązków należały najpierw wszystkie czytania przy służbie Bożej, także Ewangelia.
Na Wschodzie chrześcijańskim lektorat, co do istotnych obowiązków, utrzymał się do naszych czasów na pozycji pierwotnej. Na Zachodzie tymczasem od V wieku zaczął tracić na znaczeniu. Jego funkcję przejęły wyższe stopnie: subdiakon czytanie epistoły, a diakon czytanie Ewangelii. Lektorat natomiast, podobnie jak późniejsza tonsura, pozostał wstępnym stopniem w karierze duchownej. Od czasów papieża Grzegorza Wielkiego lektorami w Rzymie byli po większej części chłopcy i młodzieńcy, jako przeznaczeni do stanu duchownego. Niekiedy powierzano im jeszcze czytania służby Bożej i inne drobne posługi.
W średniowieczu kandydatów do lektoratu poddawano egzaminom. Następnie wprowadzano w urząd w czasie nabożeństwa stacyjnego przez prostą modlitwę święceń. Pod koniec X wieku pod wpływem liturgii gallikańskiej rytuał święceń lektoratu uległ rozbudowie. Biskup udzielał tych święceń przez wręczenie lekcjonarza, a w modlitwie towarzyszącej tej ceremonii prosił, aby lektorzy przez ustawiczne czytanie stali się zdatnymi do wykonywania swego powołania i stosownie do napomnienia Bożego tak kształtowali swoje życie, aby byli błogosławieństwem dla Kościoła1. Według dzisiejszego rytuału wprowadzenie w posługę lektora odbywa się przez wręczenie Biblii ze słowami; „Przyjmij księgę Pisma świętego i wiernie przekazuj słowo Boże, aby coraz mocniej działało w sercach ludzkich”. Słowa te wskazują na samą istotę funkcji lektora.
Podstawę czytania Pisma świętego w liturgii widziano zawsze w tym, że Chrystus Pan, który jest właściwym liturgiem i ofiaruje siebie Ojcu niebieskiemu przez ręce kapłanów, pragnie także przez słowa Pisma świętego mówić do swojego ludu świętego jako Nauczyciel, by go przygotować do misterium wiary. Podkreślił to Sobór Watykański II, mówiąc, że kiedy w kościele czyta się Pismo święte, wtedy sam Bóg przemawia do swojego ludu, a Chrystus w dalszym ciągu głosi swoją Ewangelię (KL 7.33.52).
Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego na temat funkcji lektora mówi, że „ustanowiony jest do wykonywania czytań z Pisma świętego, z wyjątkiem Ewangelii. Może on podawać intencje modlitwy powszechnej, a gdy nie ma psalmisty, może także wykonać psalm między czytaniami. Lektor ma własną funkcję w czasie sprawowania Eucharystii i powinien ją spełniać osobiście, choćby byli obecni duchowni wyższych stopni” (nr 66).
Gdy nie ma diakona, wtedy lektor w czasie procesji na wejście może nieść księgę Ewangelii. Po przyjściu do prezbiterium składa księgę na ołtarzu i zajmuje miejsce wśród ministrantów. Czytania Pisma świętego poprzedzające Ewangelię lektor wykonuje na ambonie. Tam również może on wykonać psalm między czytaniami, gdy nie ma psalmisty. Lektor może również wykonać antyfonę na wejście i na Komunię, gdy nie ma odpowiedniego śpiewu wiernych, ani też nie recytuje się antyfon podanych w mszale (OWMR. 148-152).
źródło: ks. Sinka T. CM, Podział funkcji w zgromadzeniu liturgicznym, pod red. Bpa Wacława Świerzawskiego, Zawichost – Kraków – Sandomierz 2012, str. 222-223
1 L. Eisenhofer, J. Lechner, dz. cyt., s. 218, 310-312; T. Pawlicki, Lektor, w: Wprowadzenie do liturgii, praca zbiorowa, s. 161-163.