Akolita jako funkcja w zgromadzeniu liturgiicznym

Początkowo akolici nie mieli ściśle określonych funkcji. Jak sama nazwa (akóluthos – sługa) wskazuje, używano ich do różnych posług, w miarę potrzeby. Zresztą święcenia akolitatu znane były prawie wyłącznie w Rzymie i Afryce. Poza tym na całym Wscho­dzie i w znacznej części Kościoła zachodniego akolitat był zupełnie nieznany. Za czasów papieża Grzegorza Wielkiego (+ 604) akolita był w Rzymie pomocnikiem, należącym do szeregu duchownych. Ordines Romani przedstawiają akolitów jako nosicieli lichtarzy. Statuta Ecclesiae antiąua i źródła zależne do funkcji akolity za­liczają: zapalanie światła, podawanie wina i wody przy Mszy świętej.

W średniowieczu święcenia akolity polegały na przekazaniu mu szat liturgicznych i woreczka używanego przy łamaniu chleba. Miał więc jakiś kontakt z Eucharystią. Później biskup wręczał ako­licie lichtarz ze zgaszoną świecą, a archidiakon pustą ampułkę. W modlitwie towarzyszącej tej ceremonii mowa była o tym, aby akolita troszczył się o światło kościoła i aby Bóg dał mu łaskę we­wnętrznego oświecenia^[1].

Dzisiaj funkcje akolity również są rozmaite. Do niego należy troska o służbę ołtarza. On przygotowuje ołtarz i naczynia litur­giczne. W czasie procesji do ołtarza akolita może nieść krzyż. Obok niego idzie wtedy dwóch ministrantów ze świecami. Po dojściu do prezbiterium krzyż stawia obok ołtarza. Potem zajmuje miejsce, które ułatwia mu wykonywanie funkcji, a więc w pobliżu miejsca przewodniczenia i ołtarza.

Akolita może rozdawać wiernym Eucharystię, jeśli jej szafa­rzem nadzwyczajnym jest ustanowiony. Jest to aktualne tylko wtedy, gdy brak szafarzy zwyczajnych lub gdy ci szafarze zwyczajni nie mogą rozdawać Komunii świętej z powodu choroby, podeszłego wieku lub wykonywania innych funkcji duszpasterskich, albo gdy liczba wiernych przystępujących do stołu Pańskiego jest tak wielka, że odprawianie Mszy świętej zbyt by się przeciągało. Po Komunii świętej akolita pomaga kapłanowi lub diakonowi w puryfikowaniu i porządkowaniu naczyń liturgicznych. W tych samych nadzwyczajnych okolicznościach można mu zlecić wystawienie Najświętszego Sakramentu do publicznej adoracji wiernych, a następnie schowanie, jednak bez udzielania ludowi błogosławieństwa.

Akolita może także zajmować się przygotowaniem innym wiernych, którzy na mocy czasowego upoważnienia pomagają kapłanowi lub diakonowi w czynnościach liturgicznych, nosząc mszał, krzyż, świece itd.

Ta szczególna funkcja akolity w służbie ołtarza i wiernych wymaga od niego interesowania się wszystkim, co dotyczy służby Bożej, wewnętrznym i duchowym znaczeniem tego wszystkiego, by codziennie ofiarował się Bogu i dla wszystkich był przykładem powagi i szacunku w świątyni, odznaczał się miłością ludu Bożego zwłaszcza upośledzonych i chorych^[2].

W funkcję akolitatu wprowadza dziś biskup lub wyższy przełożony zgromadzenia zakonnego przez obrzęd wręczenia naczynia z chlebem lub winem, ze słowami: „Przyjmij naczynie z chlebem do sprawowania Eucharystii i tak postępuj, abyś mógł godnie służyć Kościołowi przy stole Pańskim”.

źródło: ks. Sinka T. CM, Podział funkcji w zgromadzeniu liturgicznym, pod red. Bpa Wacława Świerzawskiego, Zawichost – Kraków – Sandomierz 2012, str. 221-222

^[1]  L. Eisenhofer, J. Lechner, dz. cyt., s. 310-313.

^[2]  Ministeria ąuaedam, 6-12; OWMR 65.